Chuyển giá là gì? Thông tin chi tiết từ A-Z về chuyển giá bạn nên nắm rõ

Lĩnh vực kinh tế học với nhiều thuật ngữ chuyên môn mà chỉ người trong ngành mới nắm rõ. Khái niệm chuyển giá là gì đối với những công ty đa quốc gia, mục đích của chuyển giá là gì?

Trong lĩnh vực kinh tế học tồn tại nhiều khái niệm hay thuật ngữ chuyên môn mà chỉ người trong ngành mới hiểu rõ được giá trị tồn tại của nó. Khi thị trường buôn bán mở cửa, cũng là lúc số lượng thuật ngữ mới ngày càng nhiều nhằm phục vụ mục đích phát triển hoạt động kinh doanh. Trong số đó, để phục vụ mô hình công ty đa quốc gia, khái niệm chuyển giá là gì ra đời và được phổ biến rộng rãi. Chuyển giá có phải trốn thuế không?

I. Chuyển giá là gì?

Trong kinh tế học, khái niệm chuyển giá được dùng để chỉ hành động thực hiện những chính sách đối với hàng hóa, dịch vụ và tài sản được dịch chuyển giữa các thành viên trong cùng một tập đoàn qua biên giới không phụ thuộc vào giá thị trường. Hành động này nhằm tối thiểu hóa số thuế mà công ty đa quốc gia phải đóng trên thị trường. 

Chuyển giá là gì?

Khái niệm chuyển giá là gì được dùng trong hoạt động sản xuất kinh doanh của các công ty đa quốc gia hay công ty có nguồn đầu tư nước ngoài. Từ khi Việt Nam cho phép các tập đoàn nước ngoài đầu tư, khái niệm chuyển giá là gì bắt đầu được biết đến và thường xuyên xảy ra và điều đáng quan ngại là nó ngày càng tinh vi. 

Khi doanh nghiệp nước ngoài đầu tư vào thị trường Việt Nam, có hai vấn đề chính cần chú ý chính là dòng vốn FDI, tồn tại song song chính là sự thất thu thuế do hiện tượng chuyển giá gây ra. Thời kỳ đầu hội nhập, nguồn vốn FDI đã cải thiện đáng kể GDP quốc gia cũng như tình hình khoa học kỹ thuật. 

II. Giá chuyển nhượng là gì? 

Trong thông tin về chuyển giá là gì, tồn tại khái niệm giá chuyển nhượng. Giá chuyển nhượng hay còn được gọi là giá nội bộ được dùng để trao đổi như đầu vào sản phẩm giữa các chi nhánh hay bộ phận của một doanh nghiệp lớn. Hiểu đơn giản hơn thì giá chuyển nhượng được dùng cho hoạt động mua bán, trao đổi hàng hóa và vay mượn giữa các doanh nghiệp có mối quan hệ liên kết. 

Khái niệm giá chuyển nhượng trong chuyển giá là gì phát sinh dựa vào mục đích chuyển giá khi giữa các bộ phận khác nhau của một hệ thống phải chịu trách nhiệm về lợi nhuận của họ. Khi các doanh nghiệp giao dịch với nhau, giá chuyển nhượng được dùng để xác định mức chi phí. Trên thực tế, khái niệm giá chuyển nhượng cũng không khác nhiều so với giá thị trường. Trong trường hợp giá cả khác nhau, một trong những thực thể gặp một số bất lợi và bắt đầu mua từ thị trường để được mức giá tốt hơn. 

 Giá chuyển nhượng là gì?

Hình thức giá chuyển nhượng nội bộ này cho phép doanh nghiệp có quyền tùy nghi khi xác định giá sản phẩm, dịch vụ và có thể bị lợi dụng làm thay đổi giá chuyển nhượng làm ảnh hưởng đến đối thủ cạnh tranh. Những công ty đa quốc gia khi muốn gia tăng lợi nhuận của mình thường sử dụng giá chuyển nhượng nội bộ giữa các chi nhánh ở nhiều quốc gia khác nhau để chuyển phần lợi nhuận sang các quốc gia có mức thuế thấp hơn. Từ đó, phát sinh nhiều quy định về giá chuyển nhượng nhằm đảm bảo sự công bằng, chính xác của giá chuyển nhượng giữa các thực thể liên quan. 

Xem thêm: Vén màn quy trình kế toán thuế trong doanh nghiệp chi tiết nhất

III. Mục tiêu chuyển giá là gì?

Không phải tự nhiên khái niệm chuyển giá là gì ra đời, vì vậy bạn cần tìm ra mục tiêu của chuyển giá là gì? Hiểu theo nghĩa cơ bản thì chuyển giá là một hành động do các chủ thể kinh doanh thực hiện nhằm mục đích chính là thay đổi giá trị trao đổi hàng hóa, dịch vụ trong quan hệ với các bên liên kết. Hành động này nhằm mục đích chính là tác động đến giá cả trong thương mại quốc tế. Làm sao có thể xác định giá trong những giao dịch với các bên liên kết?

• Lợi nhuận 
• Thuế 
• Mục tiêu của từng công ty 
• Đánh giá hiệu suất của từng doanh nghiệp trong toàn bộ hệ thống 
• Nhìn nhận về thương mại quốc tế
• Chuyển lợi nhuận 

Hiện tại, có nhiều nguyên nhân dẫn đến xác định giá, động cơ về thay đổi giá, áp dụng chính sách giá không phù hợp với nguyên tắc về giá. Nguyên nhân thứ nhất xuất phát từ quyền tự do quyết định trong kinh doanh, khi các doanh nghiệp, cá nhân toàn quyền quyết định về giá cả của một giao dịch. Từ đó, họ hoàn toàn có thể bán hay mua hàng hóa, dịch vụ với giá mong muốn. Nguyên nhân thứ hai xuất phát từ mối quan hệ liên kết gắn bó chung về mặt lợi ích giữa các nhóm liên kết nên sự khác định về giá cũng được thực hiện giữa các chủ thể có cùng lợi ích. Nguyên nhân thứ ba liên quan đến chính sách giá giao dịch giữa các bên có quan hệ liên kết không làm thay đổi tổng lợi ích chung nhưng có thể làm thay đổi nghĩa vụ về thuế của họ. Nghĩa vụ thuế dựa vào cách xác định giá được chuyển từ nơi bị điều tiết cao đến nơi bị điều tiết thấp hơn. 

Mục tiêu chuyển giá là gì?

IV. Ý nghĩa của chuyển giá là gì?

Như những thông tin ở trên về chuyển giá là gì, bạn hiểu chuyển giá là tốt hay xấu, chuyển giá có phải trốn thuếkhông, ý nghĩa có nó đối với chúng ta theo nhiều góc nhìn. Nếu chưa xác định được, bạn có thể tham khảo một số ý nghĩa của chuyển giá là gì:

• Cung cấp thông tin cho những việc cần ra quyết định 
• Tối ưu hóa và phân bổ nguồn tài chính 
• Đo hiệu suất của hoạt động phân chia 
• Thúc đẩy khả năng của các nhà quản lý bộ phận 
• Giữ quyền phân chia tự chủ 
• Đảm bảo sự can thiệp tối thiểu của các quản lý cấp cao
• Quyết định thực hiện hoặc mua
• Bán hay trao đổi hàng hóa thêm 
• Đánh giá hoạt động chuyển giá tốt hay xấu

Xem thêm: Những lưu ý quan trọng khi ký kết hợp đồng mua bán hàng hóa 

V. Báo cáo chuyển giá 

1. Báo cáo chuyển giá là gì?

Bạn hiểu báo cáo chuyển giá là gì? Báo cáo chuyển giá hay còn được gọi là Hồ sơ chuyển giá, Hồ sơ xác định giá trong giao dịch liên kết. Về cơ bản thì các báo cáo chuyển giá được hiểu như một tài liệu được trình bày theo yêu cầu của các cơ quan có thẩm quyền như Cơ quan Thuế, Hải quan,... cho phép xác định hay chứng minh giá trị thị trường của từng giao dịch của doanh nghiệp khi thực hiện trao đổi hàng hóa giữa các bên có quan hệ liên kết. 

Báo cáo chuyển giá là gì?

2. Có gì trong báo cáo chuyển giá

Hiểu cơ bản về báo cáo chuyển giá là gì, bạn sẽ nắm được sơ bộ báo cáo chuyển giá sẽ gồm các hồ sơ, tài liệu, phân tích hay so sánh nhằm mục đích xác định giá trị thị trường của các giao dịch với các bên liên quan theo đúng quy định của pháp luật. 

3. Khi nào cần chuẩn bị báo cáo chuyển giá?

Báo cáo chuyển giá giao dịch liên kết được lập trước thời điểm kê khai quyết toán thuế TNDN hàng năm và phải được lưu giữ, cung cấp cho các cơ quan thuế khi có yêu cầu. 

VI. Thuế chuyển giá là gì?

Hiểu sơ lược về chuyển giá là gì, chuyển giá gồm các quy tắc và phương pháp giúp định giá cho các giao dịch với các bên có quan hệ liên kết trong thương mại quốc tế. Nguyên nhân là vì những giao dịch liên kết xuyên biên giới có thể làm thay đổi thu nhập chịu thuế và các cơ quan thuế ở nhiều quốc gia cũng thường áp dụng một số phương pháp xác định giá dựa vào giao dịch liên kết khác với những phương pháp thông thường dựa trên giá thị trường giữa nhiều doanh nghiệp độc lập. Trong thương mại quốc tế, thuế chuyển giá được dùng để nhắc đến số thuế, nghĩa vụ thuế mà các doanh nghiệp khi phát sinh giao dịch với các bên liên kết. 

Thuế chuyển giá là gì

Trên thực tế, chuyển giá là hành vi khởi nguồn dẫn đến trốn thuế. Với những tập đoàn đa quốc gia thì giao dịch liên kết là hoạt động bình thường,nên làm rõ hoạt động chuyển giá theo đúng quy định, như thế nào là chuyển giá nhằm chuyển lợi nhuận đến nơi có chế độ thuế thấp hơn để trốn thuế. 

Xem thêm: Thuế thu nhập doanh nghiệp là gì cùng cách tính thuế thu nhập doanh nghiệp

VII. Các hình thức chuyển giá là gì?

1. Tăng giá trị tài sản góp vốn

Đối với một quốc gia đang phát triển như Việt Nam thì việc nhận được nguồn đầu tư và góp vốn từ nước ngoài như máy móc, thiết bị, công nghệ vô cùng quan trọng. Hầu hết các doanh nghiệp trong nước đều bị hạn chế về nguồn lực tài chính nên việc tham gia góp vốn thường bằng quyền sử dụng đất. Khi góp vốn bằng giá trị sử dụng đất, doanh nghiệp ít có tiếng nói, trong khi những doanh nghiệp nước ngoài với nguồn đầu tư về máy móc thiết bị công nghệ thường mang tính đặc thù, đã khấu hao ở nước họ nhưng vì lý do doanh nghiệp nội địa vị hạn chế về mặt năng lực và trình độ thẩm định giá, thiếu cơ sở thông tin dữ liệu, nên trong quá trình định giá, móc móc thiết bị và công nghệ lại bị đẩy cao hơn so với giá trị thực của nó. 

Mặt khác, những cơ quan nhà nước xác định thuế dựa trên cơ sở giá trị trên chứng từ hóa đơn trong khi các đối tác liên kết góp vốn dựa trên giá trị của máy móc thiết bị và tài sản cố định nên những loại hàng hóa này được nhập khẩu từ ngoài lãnh thổ. Vì vậy mà những quốc gia tiếp nhận đầu tư có thể thỏa thuận ở mức cao hơn. Từ đó dẫn đến chi phí khấu hao tài sản cố định cũng cao hơn so với thông thường nếu dựa vào giá thị trường. 

2. Nâng giá trị của tài sản vô hình

Một trong những loại tài sản khó định giá được giá trị thực của nó chính là tài sản vô hình. Ngoài việc nâng cao giá trị tài sản vốn góp, hiện nay còn tồn tại một số doanh nghiệp góp vốn bằng phần mềm, bằng sáng chế, nhượng quyền thương hiệu,... tuy nhiên loại tài sản này thường khó xác định được đúng giá trị, dẫn đến tình trạng giá trị tài sản được nâng lên, tỷ lệ góp của nhà đầu tư tăng lên đồng nghĩa với tầm ảnh hưởng của họ cũng tăng lên. 

Các hình thức chuyển giá là gì

3. Dựa vào hoạt động mua bán nguyên vật liệu, thành phẩm

Hình thức thông qua hoạt động trao đổi hàng hóa, mua bán nguyên vật liệu khá đặc trưng. Nó làm giảm số thuế phải nộp thận chí chuyển lãi thành lỗ trong nhiều trường hợp thương mại quốc tế. Hiện nay, có nhiều công ty có quan hệ liên kết tìm kiếm và xây dựng doanh nghiệp thứ 3 để thực hiện mua bán thông qua đó. Khi đó, các cơ quan nhà nước hay đối tác cũng khó có thể xác định được đâu là hành vi trốn thuế. 

4. Nâng chi phí hành chính và quản lý

Trong trao đổi hàng hóa hay các hình thức chuyển giá là gì, việc nâng cao chi phí quản lý và chi phí hành chính tác động đến gia tăng chi phí doanh nghiệp. Không thể phủ nhận rằng việc áp dụng kiến thức hay trình độ nước ngoài giúp nâng cao hiệu quả lao động, đặc biệt với đất nước đang phát triển như Việt Nam. Việc nâng cao chi phí quản lý và hành chính có thể được thể hiện qua:

• Đồng ý mức lương cao cho người quản lý
• Trả phí quản lý cho công ty mẹ 
• Gửi nhân viên qua nước ngoài đào tạo và học tập

5. Điều chỉnh giá bán giữa công ty ty liên kết

Hình thức chuyển giá là gì còn được thể hiện qua cách thay đổi giá bán giữa các công ty có quan hệ liên kết với nhau dựa vào việc xác định giá bán có sự sai lệch, khác so với giá cả thị trường của các sản phẩm cùng loại. Điều này thường xảy ra khi các công ty bán sản phẩm thấp hơn cho công ty ngoại và mua vào với mức giá cao hơn ở các công ty nước này. Ccahs này dẫn đến gia tăng chi phí, giảm thiểu doanh thu, giảm lợi nhuận từ đó giảm thuế thu nhập doanh nghiệp. 

6. Chi phí quảng cáo

Chi phí quảng cáo được nâng cao cũng là một trong những biểu hiện của hình thức chuyển giá là gì. Đây cũng là một trong nhiều hình thức được áp dụng phổ biến hiện nay, đặc biệt là doanh nghiệp FDI. Hiện nay, với quy định về chi phí quảng cáo ở nước ta còn lỏng lẻo, chưa đủ chặt chẽ và kiểm soát các nguồn chi phí này. Điều này cũng là nguyên nhân dẫn đến các phát sinh giúp giảm chi phí hay thua lỗ ảo,...

Nâng chi phí hành chí và tài chính

7. Vay và cho vay

Hoạt động phát sinh các khoản vay giữa các doanh nghiệp có mối quan hệ liên kết hay các doanh nghiệp với nhau. Hình thức này cũng phổ biến để chuyển lợi nhuận từ nơi có thuế suất cao sang nơi có thuế suất thấp hơn. 

VIII. Thực trạng về hoạt động chuyển giá ở Việt Nam 

Trên thực tế, không nhiều người biết đến khái niệm chuyển giá là gì vì nó chỉ đặc biệt phổ biến ở những tập đoàn đa quốc gia. Từ thực tiễn về công tác chống chuyển giá là gì trong những năm qua ở Việt Nam thì đây là một số khó khăn cũng như thách thức mà các cơ quan thuế Việt Nam đang phải đối mặt. 

Có một thực trạng đáng chú ý là dù luôn trong tình trạng báo lỗ hay lỗ lũy kế đến mức âm vốn nhưng các doanh nghiệp vẫn liên tục mở rộng quy mô kinh doanh thay vì đã phải phá sản hay đóng cửa doanh nghiệp. Hiện nay, còn rất nhiều tình huống chuyển giá khác mà cơ quan thuế chưa làm rõ được dấu hiệu của hành vi chuyển giá là gì. Tuy nhiên vẫn tồn tại những trường hợp được phát hiện và các thanh tra cơ quan thuế đã làm rõ và đi đến kết luận cuối cùng. 

Xem thêm: Mã số thuế doanh nghiệp là gì? Quy định và cách đăng ký mã số doanh nghiệp.

IX. Biện pháp chống chuyển giá

• Thắt chặt khuôn khổ pháp lý 
• Xây dựng và điều chỉnh bộ má về thanh kiểm tra chuyển giá 
• Áp dụng phương pháp định giá 
• Tăng cường hỏa động thanh tra, kiểm duyệt về chuyển giá
• Tăng cường hoạt động đào tạo, nâng cao nguồn nhân lực 
• Không bất chấp để thu hút vốn FDI
• Không cấp ưu đãi thuế một cách tùy tiện 
• Khuyến khích, quy định về trách nhiệm cũng như công vụ.

X. Kết luận

Nhiều định nghĩa cho rằng sự hình thành của chuyển giá là gì ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động trốn thuế. Chuyển giá lại rất quen thuộc với các tập đoàn đa quốc gia và các doanh nghiệp có liên kết, vì vậy để chuyển giá không ảnh hưởng đến hoạt động trao đổi hàng hóa thương mại quốc tế hay vấn đề nguồn thu quốc gia thì chính sách của mỗi quốc gia cần được thắt chặt.